حد اکبر قیاسحد اکبر قیاس یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای محمول نتیجه قیاس است. [۳]
خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۴۷.
۱ - توضیح اصطلاح«حد اکبر» یا «اکبر» یکی از حدود قیاس است که در نتیجه قیاس، «محمول» واقع می‌شود و مقدمه‌ای که مشتمل بر آن باشد «کبرا» نام دارد؛ مانند: زید عالم است و هر عالمی اکرامش لازم است پس زید اکرامش لازم است. لزوم اکرام که در نتیجه قیاس محمول واقع شده، حد اکبر است. [۶]
ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۰۷.
[۷]
مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۸۱.
[۸]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۲، ص۱۰۸.
[۹]
جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق، ص۱۸۱.
[۱۰]
شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۱۲۴.
۲ - وجه تسمیهوجه تسمیه این حد از حدود قیاس به حد اکبر، این است که در نتیجه قیاس، محمول واقع می‌شود و محمول نسبت به موضوع، کلیت و شمول دارد. مترادف‌های حد اکبر عبارت‌اند از: اعظم، اکبر (حد)، حد اخیر، حد مهین، طرف اعظم و طرف اکبر. [۱۳]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۲، ص۱۸۵.
[۱۴]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۳، ص۹۵.
[۱۵]
ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة، ص۱۱۱.
[۱۶]
ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معیار العلم في فن المنطق، ص۱۱۰.
۳ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • خوانساری، محمد، منطق صوری. • شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق). • ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معيار العلم في فن المنطق. • سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة. • جرجانی، میر سید شریف، الکبری فی المنطق. • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق). • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة. • مظفر، محمدرضا، المنطق. • ابوالبركات ابن‌ملكا، هبه‌الله بن علي، الکتاب المعتبر فی الحکمة. • مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد. • ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل. • حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. • خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس. • مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه. ۴ - پانویس
۵ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حد اکبر قیاس»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۲/۱۷. خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی به انضمام واژه نامه فرانسه و انگلیسی، ص۲۸. |